Yanvarın 27-də dünyanın bir çox yerlərindən insanlar Polşada yerləşən faşistlərin ölüm düşərgəsi Osvensimə toplaşırlar. İndi muzey kompleksi olan düşərgədə Osvensimin azad olunmasının 65 illiyi qeyd olunur. Bu düşərgənin azad olunması tarixi müasir təqvimdə «Holokost qurbanlarının anım» günü kimi xatırlanır.
Osvensim həbs düşərgəsi 1940-cı illərdə yaradılıb. Bu düşərgədə ilk öncə faşist hərəkatına müqavimət göstərən polyaklar qətlə yetirilib. Sonra isə bura yəhudilərin kütləvi qırğın yeri olub. Burda bir milyondan çox yəhudi, qaraçı, polyak, sovet hərbi əsirləri öldürülüb.
ÖLÜM SAÇAN MƏKAN
«Rvenburq konslagerinin keçmiş məhbusları» beynəlxalq komitəsinin üzvü Nadejda Kalniçkaya II Dünya Müharibəsi zamanı Osvensim həbs düşərgəsindəki qaz kamerasında təmizləyici işləyib:
«Məni krematoriyaya soba təmizləməyə göndərdilər. Bu, cəhənnəm işidir. Meyitləri yandıranda onlar qıvrılırdılar, sanki kömək istəyirdilər. Burda işləyənlər Allahdan ölüm istəyirdilər ki, hər gün bu dəhşəti görməsinlər. Üstəlik biz özümüz də o meyitlərə oxşayırdıq, bilirdik ki, belə bir gün bizim üçün də var. Meyitlər yandırılandan sonra biz sobanı insan saçından və sümüyündən təmizləməliydik. Sonra onları torbalara yığırdıq. Alman fermerləri onlarla zəmiləri gübrələyirdilər».
Həyat hekayətini rus jurnalistlərinə danışan Nadejda Kalinçkaya onu da xatırlayır ki, 1944-cü ildə o, yatalaq xəstəliyinə yoluxub. Bu isə artıq onun diri-diri ölüm kamerasına göndərilməsi demək idi. Çünki alman faşistləri yaralı və xəstələrlə bu cür davranırdılar. Amma Nadejdanın bəxti gətirir, sovet əsgərləri düşərgəni azad edir.
HƏR AXŞAM BİR NEÇƏSİNİ DƏRƏYƏ APARIB GÜLLƏLƏYİRMİŞLƏR
Bakıda yaşayan Lev Şvarçın isə bəxti əvvəldən gətirib, o, ölüm düşərgələrini görməyib, Ukrayna yaxınlığında «gete» deyilən bağlı ərazidə saxlanıb. Müharibə başlayanda o, altı aylıq olub. Ailləlikcə alman faşistlərinin cənginə keçməsələr də, rumın əsgərləri başqa yəhudilərlə birgə onları həbs edib bir mehmanxanaya yığıblar. Hər axşam «düşmən» adı altında bir neçəsini dərəyə aparıb güllələyirmişlər:
«Belə olanda mənim ailəm yığışıb müzakirə elədi ki, necə sağ qalsınlar. Amma çıxış yolu yox idi. Qərara alırlar ki, özlərini öldürsünlər. Amma babam deyir ki, onun balaca körpəyə ölüm hökmü vermək səlahiyyəti yoxdur. Deyir ki, onları güllələməyə aparanda ilk atəşdə yerə yıxılıb qalxmasınlar. Rumıniyalı əsgərlər insaflıydılar, gülləni havaya atırdılar. Biz də beləcə sağ qala bildik».
YEVDA ABRAMOV DEYİR Kİ…
Ancaq onun həyat hekayəti «getə»də davam edir, burda o necə deyərlər Allah ümidinə - aclıq, isti pal-paltar, yatacaq olmadan böyüyür, ta sovet əsgərləri onları xilas edənə qədər...
Azərbaycanlı millət vəkili Yevda Abramov isə nə ölüm düşərgəsi, nə «gete», nə də müharibə görüb, amma o deyir ki, uşaqlıqdan bu cür xatirələri toplayıb:
«Biz məktəbli olandı «qırmızı ləpirçilər» dərnəyi var idi. Gedirdik müharibə veteranlarının xatirələrini dinləyirdik. Elələri varıydı danışırdı ki, onları ölümdən azərbaycanlılar qurtarıb. Onlara «kəlmeyi-şəhadəti», İslamın bəzi rituallarını öyrədib, bununla da onlar əsir düşəndə yəhudi olmalarını gizlədə biliblər. Guya ki müsəlmandırlar.
Yevda Avromov deyir ki, II Dünya Müharibəsi elə bir yəhudi ailəsi yoxdur ki, ona zərər vurmasın. Onun fikrincə, « Holokost günü» dünyada insanlığa qarşı dayananlara mesajdır:
«Milli mənsubiyyətinə görə adamları qırmaq, onun soy kökünü, nəslini kəsmək həm səmavi qanunlara, həm də dövlət qanunlarına görə ziddir, yolverilməzdir».
YENİ ANTİSEMİTİZM
İsrailin Azərbaycandakı səfiri Mixail Lavon Lotem isə AzadlıqRadiosuna deyir ki, yeddi il əvvəl BMT-nin bu günü «Holokost qurbanlarının» anım mərasimi kimi keçirilməsinə qərar verməsi antisemitizmin yeni formalarına cavabdır:
«Uzağa getmək lazım deyil. Yaxınlıqdakı İrana nəzər salaq. İranın prezidenti Holokostu inkar edir. Biz bunu çox ciddi qəbul edirik. Təkcə biz yox, bütün ictimaiyyət ciddi qəbul edir. Bütün dünya ictimaiyyəti Holokostun inkarına qarşı çıxış edir. Ancaq İran hökuməti inkarı dilinə gətirir. Hətta İsrailin mövcudluğuna qarşıdır. Bu, yeni antisemitizmdir».
Ümumilikdə II Dünya Müharibəsində alman faşistləri 6 milyondan çox yəhudini soyqırıma məruz qoyub.
Osvensim həbs düşərgəsi 1940-cı illərdə yaradılıb. Bu düşərgədə ilk öncə faşist hərəkatına müqavimət göstərən polyaklar qətlə yetirilib. Sonra isə bura yəhudilərin kütləvi qırğın yeri olub. Burda bir milyondan çox yəhudi, qaraçı, polyak, sovet hərbi əsirləri öldürülüb.
ÖLÜM SAÇAN MƏKAN
«Rvenburq konslagerinin keçmiş məhbusları» beynəlxalq komitəsinin üzvü Nadejda Kalniçkaya II Dünya Müharibəsi zamanı Osvensim həbs düşərgəsindəki qaz kamerasında təmizləyici işləyib:
«Məni krematoriyaya soba təmizləməyə göndərdilər. Bu, cəhənnəm işidir. Meyitləri yandıranda onlar qıvrılırdılar, sanki kömək istəyirdilər. Burda işləyənlər Allahdan ölüm istəyirdilər ki, hər gün bu dəhşəti görməsinlər. Üstəlik biz özümüz də o meyitlərə oxşayırdıq, bilirdik ki, belə bir gün bizim üçün də var. Meyitlər yandırılandan sonra biz sobanı insan saçından və sümüyündən təmizləməliydik. Sonra onları torbalara yığırdıq. Alman fermerləri onlarla zəmiləri gübrələyirdilər».
Həyat hekayətini rus jurnalistlərinə danışan Nadejda Kalinçkaya onu da xatırlayır ki, 1944-cü ildə o, yatalaq xəstəliyinə yoluxub. Bu isə artıq onun diri-diri ölüm kamerasına göndərilməsi demək idi. Çünki alman faşistləri yaralı və xəstələrlə bu cür davranırdılar. Amma Nadejdanın bəxti gətirir, sovet əsgərləri düşərgəni azad edir.
HƏR AXŞAM BİR NEÇƏSİNİ DƏRƏYƏ APARIB GÜLLƏLƏYİRMİŞLƏR
Bakıda yaşayan Lev Şvarçın isə bəxti əvvəldən gətirib, o, ölüm düşərgələrini görməyib, Ukrayna yaxınlığında «gete» deyilən bağlı ərazidə saxlanıb. Müharibə başlayanda o, altı aylıq olub. Ailləlikcə alman faşistlərinin cənginə keçməsələr də, rumın əsgərləri başqa yəhudilərlə birgə onları həbs edib bir mehmanxanaya yığıblar. Hər axşam «düşmən» adı altında bir neçəsini dərəyə aparıb güllələyirmişlər:
«Belə olanda mənim ailəm yığışıb müzakirə elədi ki, necə sağ qalsınlar. Amma çıxış yolu yox idi. Qərara alırlar ki, özlərini öldürsünlər. Amma babam deyir ki, onun balaca körpəyə ölüm hökmü vermək səlahiyyəti yoxdur. Deyir ki, onları güllələməyə aparanda ilk atəşdə yerə yıxılıb qalxmasınlar. Rumıniyalı əsgərlər insaflıydılar, gülləni havaya atırdılar. Biz də beləcə sağ qala bildik».
YEVDA ABRAMOV DEYİR Kİ…
Ancaq onun həyat hekayəti «getə»də davam edir, burda o necə deyərlər Allah ümidinə - aclıq, isti pal-paltar, yatacaq olmadan böyüyür, ta sovet əsgərləri onları xilas edənə qədər...
Azərbaycanlı millət vəkili Yevda Abramov isə nə ölüm düşərgəsi, nə «gete», nə də müharibə görüb, amma o deyir ki, uşaqlıqdan bu cür xatirələri toplayıb:
«Biz məktəbli olandı «qırmızı ləpirçilər» dərnəyi var idi. Gedirdik müharibə veteranlarının xatirələrini dinləyirdik. Elələri varıydı danışırdı ki, onları ölümdən azərbaycanlılar qurtarıb. Onlara «kəlmeyi-şəhadəti», İslamın bəzi rituallarını öyrədib, bununla da onlar əsir düşəndə yəhudi olmalarını gizlədə biliblər. Guya ki müsəlmandırlar.
Yevda Avromov deyir ki, II Dünya Müharibəsi elə bir yəhudi ailəsi yoxdur ki, ona zərər vurmasın. Onun fikrincə, « Holokost günü» dünyada insanlığa qarşı dayananlara mesajdır:
«Milli mənsubiyyətinə görə adamları qırmaq, onun soy kökünü, nəslini kəsmək həm səmavi qanunlara, həm də dövlət qanunlarına görə ziddir, yolverilməzdir».
YENİ ANTİSEMİTİZM
İsrailin Azərbaycandakı səfiri Mixail Lavon Lotem isə AzadlıqRadiosuna deyir ki, yeddi il əvvəl BMT-nin bu günü «Holokost qurbanlarının» anım mərasimi kimi keçirilməsinə qərar verməsi antisemitizmin yeni formalarına cavabdır:
«Uzağa getmək lazım deyil. Yaxınlıqdakı İrana nəzər salaq. İranın prezidenti Holokostu inkar edir. Biz bunu çox ciddi qəbul edirik. Təkcə biz yox, bütün ictimaiyyət ciddi qəbul edir. Bütün dünya ictimaiyyəti Holokostun inkarına qarşı çıxış edir. Ancaq İran hökuməti inkarı dilinə gətirir. Hətta İsrailin mövcudluğuna qarşıdır. Bu, yeni antisemitizmdir».
Ümumilikdə II Dünya Müharibəsində alman faşistləri 6 milyondan çox yəhudini soyqırıma məruz qoyub.