Çexiya Milli Kitabxanasında Azərbaycana aid qiymətli əlyazmalar tapılıb!

Foto: Arxiv

-
M.F.Axundzadə adına Milli Kitabxananın əməkdaşı Xəyalə İsmayılova və AMEA-nın Əlyazmalar İnstitutunun şöbə müdiri Möhsün Nağısoylu Çexiya Milli Kitabxanasına ezamiyyətdən əlidolu qayıdıb.

Xəbəri Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin saytı yayıb.

17-27 sentyabr tarixlərində gerçəkləşdirilən səfərdə məqsəd Çexiya Milli Kitabxanasının Şərq fondunda qorunan Azərbaycanla bağlı XVII-XVIII əsrlərə aid qədim əlyazmaların öyrənilməsi və araşdırılması olub.

Araşdırıcılar Çexiya Milli Kitabxanasında 1200 yunan, ivrit, ərəb, fars, türk, şərq və s. dillərində əlyazmaların qorunub saxlanıldığının şahidi olub.

Bunlardan 680 əlyazma ərəb (196), fars (149) və osmanlıcadır (335).

Kataloqda əlyazmalar dillərə ayrılaraq XVIII əsr B fars, XVIII əsr A türk, XVIII əsr G ərəb inventar nömrələriylə kataloqlara salınıb.

Fars dilində 149 əlyazmanın 22-si Azərbaycana aiddir. Azərbaycanın görkəmli şairləri Nizami Gəncəvinin «Xəmsə»si, Məhəmməd Fizulinin «Hədiqətül süəda»sı, Xaqani, Nəsimi, Saib, Məğribi Təbrizinin divanları ilə bağlı maraqlı məlumatlar əldə edilib.

Əlyazmalar XIV-XIX əsrləri əhatə edir. Fars dilində Nizami Gəncəvinin «Xəmsə» (XVI), «İsgəndərnamə», «Xosrov və Şirin», «Külliyate Nizami», Füzulinin «Hədiqətül süəda», məşhur şərhçi Şadi Abadinin «Xaqani divanının şərhi», «İksire təvarex» və «Ziynətül təvarix» adlı kitabları araşdırılıb.

Nizami Gəncəvinin XIV əsrə aid olan yarımçıq qalmış qədim əlyazması—«Yeddi Gözəl» poeması öyrənilərkən məlum olub ki, «Xosrov və Şirin» poeması məşhur çex şərqşünası Yan Ripkaya hədiyyə verilib.

XVII əsrə aid «Külliyate Nizami» əlyazması 62 rəngli miniatürləri ilə mütəxəssislərin diqqətini cəlb edib.

XIX əsrə aid «Ziynətül təvarix» və Əli Qulu ibn Xosrov Fəthəli şah Qacar tərəfindən yazılmış «İksiri təvarix» adlı əlyazmalarda Səfəvi, Qacar, Ağqoyunlu, Qaraqoyunlu, İraq və fars tarixinə aid materiallar verilib, Azərbaycanın Gəncə, Göyçə mahallarının adı çəkilib, görkəmli sərkərdələri haqqında bilgi verilib.

Məlumatda vurğulanır ki, türk dilində (Osmanlıca) olan 335 əlyazmanın 15-i Azərbaycana aiddir.

Ərəb dilində 196 əlyazmanın 2-si Azərbaycana aid olub. Kitablar Şihabəddin Sührəvərdi və Nəsirəddin Tusi haqqındadır.

Səfər çərçivəsində Çexiya Şərqşünaslıq İnstitutunun kitabxanasında olan türk əlyazmalar da araşdırılıb.